Wantrouw niet statistiek en peiling, wantrouw de conclusies
Vorige verscheen in de Volkskrant het opiniestuk Wantrouw statistieken, negeer peilingen, geschreven door filosoof Hans Schnitzler. Daarin schetst hij kort dat statistiek best nuttige informatie oplevert, om vervolgens te stellen dat we er niet te veel waarde aan moeten hechten en al helemaal niet aan wat hij "een met wetenschappelijke middelen uitgevoerde hogere vorm van roddelkunde" noemt: de opiniepeiling.
Op het stuk werd zowel met grote instemming als met grote afkeuring gereageerd. Instemming onder meer van mensen die in de praktijk ervaren hoe de toepassing van statistiek negatief kan uitpakken. Bijvoorbeeld wanneer kinderen door schooltoetsen in hokjes gestopt worden, waarin geen ruimte is voor afwijkingen. Het gemiddelde wordt dan tot norm verheven, waarbij iedereen die afwijkt van dat gemiddelde tot abnormaal verklaard wordt, of dat in ieder geval zo ervaart. En instemming van mensen die toch al een hekel aan opiniepeilingen hadden. Sommigen omdat verschillende peilingen niet hetzelfde beeld vertonen, anderen omdat ze de uitslag van de verkiezingen niet voorspellen (ook al pretendeert geen enkele peiling dat te doen) of omdat ze invloed hebben op het stemgedrag.
De afkeuring kwam – zoals te verwachten was – uit de hoek van statistici en opiniepeilers. Eerder deze week online en vandaag ook in de Volkskrant zelf, met een antwoord van Maurice de Hond op Schnitzlers stuk. Zij richten zich vooral tegen de opvatting dat statistici een voorkeur zouden hebben voor uniformiteit, waarbij afwijkingen worden weggevlakt en alles wordt teruggebracht tot gemiddelden.
Hoe een journalist soms meer kwaad dan goed doet, of héél misschien voorkomt
Afgelopen dinsdag grote koppen in het Algemeen Dagblad: "Voorspellingen verkiezingsuitslag altijd fout" en "Peiling per definitie niet nauwkeurig".
Zo, als AD-lezer hoef je het artikel al niet eens meer te lezen en kun je op basis van de kop voortaan al het peilingnieuws overslaan. Het is immers een zooitje met die peilingen.
De intro bevestigt dat:
"Peilingen verdraaien de werkelijkheid, vinden politicologen. Met de verkiezingen in aantocht, zwelt de kritiek aan op de peilbureaus. Ze zouden onnauwkeurig zijn en niet zozeer de trend volgen, maar hem maken. 'Als acht mensen een ander antwoord geven, zakt een partij al een zetel in de peiling.'"’
UvA laat zien: zo peil je iemand de hemel in!
Afgelopen donderdag stond er opmerkelijk nieuws van de Universiteit van Amsterdam in NRC Handelsblad: voor het eerst is aangetoond dat opiniepeilingen kiezers beïnvloeden. Met alle belangstelling voor peilingen verwacht je dat dit nieuws meteen door anderen werd opgepikt. Maar nee. Op vrijdag? Niets. Op zaterdag dan, in een wetenschapsbijlage misschien? Weer niets en voor zover ik weet nam gisteren alleen Sargasso het stuk over.
Toch is het opvallend wat de UvA-politicologen hebben vastgesteld. Eerder werd wel aangenomen dat peilingen opinies beïnvloeden, maar hoe was min of meer nattevingerwerk.
Welke effecten zou een kiesdrempel hebben?
Op het moment wordt gediscussieerd over de vraag of het tijd wordt om een kiesdrempel in te stellen. Er zouden te veel splinterpartijen zijn in Nederland, wat het vormen van werkbare coalities zou bemoeiilijken.
Aangezien die discussie mede wordt gevoed door de peilingen, kan het geen kwaad eens te kijken wat zo'n kiesdrempel voor gevolgen heeft. Welke partijen zouden er uit de Tweede Kamer verdwijnen en in hoeverre is dan nog sprake van evenredige vertegenwoordiging?
Om een goed beeld te krijgen, kijken we zowel naar de uitslag van de verkiezingen in 2010 als naar de peilingen van dit moment.
Gemiddeld een zetel ernaast, wat scheelt het?
In de Volkskrant van vorige week zaterdag verdedigen opiniepeilers Peter Kanne (TNS NIPO) en Reinier Heutink (Ipsos Synovate) zich tegen de kritiek op politieke peilingen. Ja, peilingen zijn onnauwkeurig, maar dat is inherent aan het gebruik van steekproeven. En ze wijzen terecht op de slordige, soms spektakelachtige manier waarop over peilingen bericht wordt - met wel veel aandacht voor stijgers en dalers, maar weinig voor essentiële informatie als foutmarges.
In de ogen van opiniepeilers is een peiling geslaagd, wanneer hij niet meer afwijkt van het eindresultaat dan de gangbare marges. Dat verklaart ook hoe zij elkaars resultaten kunnen waarderen, ook wanneer deze afwijken van hun eigen resultaten.
Maar zo kijken consumenten niet naar peilingen, of het nou journalisten, programmamakers of kiezers zijn. Zij willen in aanloop naar de verkiezingen het politieke proces volgen en weten hoe groot partijen worden en hoe ze zich tot elkaar verhouden. Daarbij is het niet zo’n punt dat peilingen niet op de zetel exact zijn en slechts trends aangeven, maar wel wanneer drie peilingen met op het oog sterk uiteenlopende trends komen. En wanneer - zoals dit jaar - de peilingen het al niet eens eens zijn over de volgorde qua grootte ontstaat verwarring.
Over Peilloos
Peilloos op Twitter: 
twitter/peilloos
Recent gepeild
| TN 11-9 |
DS 11-9 |
MdH 11-9 |
PB 11-9 |
||
| VVD | 35* | 35* | 36* | 37* | |
| PvdA | 34 | 34 | 36* | 36 | |
| PVV | 17 | 17 | 18 | 17 | |
| CDA | 12 | 12 | 12 | 13 | |
| SP | 21 | 22 | 20 | 21 | |
| D66 | 13 | 11 | 11 | 10 | |
| GL | 4 | 4 | 4 | 4 | |
| CU | 6 | 7 | 5 | 5 | |
| SGP | 2 | 3 | 3 | 2 | |
| PvdD | 2 | 2 | 3 | 3 | |
| 50+ | 4 | 3 | 2 | 2 | |
| * grootste partij | |||||
| TN = TNS NIPO MdH = Maurice de Hond/Peil.nl PB = Politieke Barometer/Ipsos Synovate DS = De Stemming |
|||||
Laatste reacties
Marleen Zachte: Uiteraard kun je nooit voorzien hoe een kiesdrempel mensen anders zal doen stemmen. Maar om daarmee v… (Hoe Heleen Mees en Mathijs B…)
Paul: Dank je voor je reactie! Idd was ik in de war…sorry! Ik denk dat je het toch niet helder ziet omdat j… (Hoe Heleen Mees en Mathijs B…)
Marleen Zachte: @Paul: Heus, dit stuk had gisteren direct bij plaatsing deze titel. Ik heb het zelf geplaatst. Mogeli… (Hoe Heleen Mees en Mathijs B…)
Peiltje naar links
Elders over peilingen
Partijen die nog niet in de Tweede Kamer zitten en meedoen aan de verkiezingen, maken statistisch gezien niet veel kans op zetels.
Volkskrant 26 juli: Nieuwe partijen maken weinig kans op een zetel
"'Alle politieke peilingen hebben een foutmarge van zeker twee zetels naar boven of naar beneden.' Toch wilt u het allemaal weten, want geef maar toe, u bent verslaafd aan peilingen."
Xander van der Wulp, 26 juli in de Volkskrant: Vakantiestemming
Twitter-aanhang CDA-leider Buma voor 82% nep. Hoe zit het bij de rest van de lijsttrekkers? Check http://bit.ly/MWnRIc
Laatste bericht van het front: de SP "wint een zetel" en de PvdA "verliest een zetel", aldus de krant van Wakker Nederland. Tijdens reces.In de zomervakantie. Daar had dus net zo goed kunnen staan: "14 PvdA'ers op camping in Frankrijk, niet bereikbaar voor commentaar" maar God verhoede: straks ontgaat ons nog een trend op electoraal gebied, dus laten we het toch maar melden.
Rob Wijnberg, 24 juli in NRC Next
Niet over peilngen, maar wel gerelateerd aan het onderwerp 'media en berichtgeving' verscheen op 10 juli in NRC Handelsblad een opiniestuk van hoogleraar Vincent Icke over feiten en meningen. Omdat het stuk daar uitsluitend voor abonnees leesbaar is, hier een openbare versie, geplaatst met toestemming van de auteur.
Gisteren in Editie NL over peilingen:
Peter van der Heiden, politicoloog aan de Radboud Universiteit:
"In een perfecte wereld zou ik ze afschaffen, maar ja, die perfecte wereld bestaat niet"
Peter Kanne, peiler TNS NIPO:
"Als je geen peilingen zou hebben, dan zou het voor nieuwkomers veel moeilijker zijn om het politieke speelveld te betreden, het zou veel moelijker zijn om te beoordelen wat belangrijke thema's zijn, welke partijen daar op een goeie manier en minder goeie manier mee omgaan. Per saldo heb je een minder goed functionerende democratie."
"Volgens AD vandaag zeg ik "peilingen doen meer kwaad dan goed". Is niet waar. Die kop bedacht NRC 2 jaar terug. Was ik toen ook al boos om."
Een veel voorkomend misverstand vandaag geïllustreerd door Heleen Mees in het Financieele Dagblad:
"Alleen de combinatie van SP, PvdA, GroenLinks en D66 kan op basis van de huidige kiezersvoorkeur op 74 zetels rekenen in een nieuwe Tweede Kamer. Om een meerderheid te halen moet die combinatie dus nog worden aangevuld met de Partij voor de Dieren of de ChristenUnie."
Dat Maurice de Hond slechts een paar coalities noemt, die niet op een meerderheid kunnen rekenen, betekent niet dat er geen coalities bestaan die dat wel kunnen. Zie eerder: Met deze peilingen geen coalities mogelijk. Hoewel...
Zie ook: Welke effecten zou een kiesdrempel hebben?
meer Peiltje naar links
Recent op Peilloos
Peiling Politieke Barometer 27 juli 2012 - Elsevier trekt verkeerde conclusies
Peiling De Stemming 25 juli 2012 - daling PvdA nog niet trendmatig
Peiling TNS NIPO 24 juli 2012 - SP krijgt langzaam voorsprong op VVD
Peiling Maurice de Hond 22 juli 2012 - vrijwel ongewijzigd
Wantrouw niet statistiek en peiling, wantrouw de conclusies
Peiling De Stemming 18 juli 2012 - ook zekerheid is relatief
Peiling TNS NIPO 17 juli 2012 - tweederde moet nog kiezen of twijfelt aan keuze
Peiling Maurice de Hond 15 juli 2012 - meer steun voor politieke unie dan voor vertrek uit EU
Hoe een journalist soms meer kwaad dan goed doet, of héél misschien voorkomt
Peiling Politieke Barometer 13 juli 2012 - verlies voor links overdreven
Peiling De Stemming 12 juli 2012 - VVD en SP straks strategisch coalitie in gestemd?
Peiling TNS NIPO 10 juli 2012 - 31% zeker van keuze, 41% zweeft, 17% geen idee, 9% stemt niet
UvA laat zien: zo peil je iemand de hemel in!
Welke effecten zou een kiesdrempel hebben?
Peiling Maurice de Hond 8 juli 2012 - VVD/SP en PvdA/PVV vrijwel gelijk
Peiling Politieke Barometer 6 juli 2012 - wellicht deel PVV naar VVD
Gemiddeld een zetel ernaast, wat scheelt het?
Peilingwijzer 4 juli - SP en VVD strijden om eerste plaats
Peiling TNS NIPO 3 juli 2012 - geen 'historische' peilinguitslag voor GroenLinks
Peiling Maurice de Hond 1 juli 2012 - VVD-aanhang wel achter EU-afspraken?